Multitasking en de impact ervan op de mentale gezondheid en werkprestaties
Multitasking - de illusie van effectiviteit in de moderne wereld
In de huidige hectische wereld is de term multitasking synoniem geworden voor productiviteit. In vacatures wordt vaak gevraagd om het "vermogen om meerdere taken tegelijkertijd uit te voeren", en in alledaagse gesprekken wordt multitasking beschouwd als een bewonderenswaardige vaardigheid. Maar wat is multitasking eigenlijk, wat is de echte betekenis ervan en hoe werkt het menselijke brein als het probeert meerdere activiteiten tegelijk te doen?
Hoewel technologieën zoals smartphones en computers multitasking zonder zichtbare haperingen aankunnen, is de situatie bij mensen iets ingewikkelder. Hoewel velen denken dat ze in staat zijn om aan meerdere taken tegelijk te werken, tonen wetenschappelijke studies keer op keer aan dat menselijke multitasking eerder een mythe is dan een functionele strategie.
Wat is multitasking en waarom houden we ervan?
De term multitasking komt oorspronkelijk uit de informatietechnologie. Het verwijst naar het vermogen van een computer om meerdere operaties tegelijkertijd uit te voeren. Toen deze term in het dagelijks taalgebruik werd overgenomen, werd het gebruikt om het vermogen van een persoon aan te duiden om meerdere taken tegelijk uit te voeren - zoals het schrijven van een e-mail, telefoneren en tegelijkertijd nieuws op sociale media volgen.
Op het eerste gezicht lijkt het de ideale manier om meer werk in minder tijd gedaan te krijgen. In een cultuur die vaak snelheid en prestaties beloont, is multitasking een soort bewijs van efficiëntie geworden. Mensen voelen zich efficiënter, belangrijker en productiever. Maar zoals psychologisch onderzoek laat zien, is het effect van echte focus vaak precies het tegenovergestelde.
Multitasking in het menselijke brein - hoe (niet) werkt het?
Het brein is niet ontworpen om meerdere bewuste taken tegelijkertijd te verwerken. Wat in de praktijk menselijke multitasking wordt genoemd, is eerder een snelle verschuiving van aandacht tussen verschillende activiteiten. En juist deze verschuiving is erg veeleisend - zowel qua energie als qua tijd.
Volgens een studie van de Stanford University hebben mensen die proberen te multitasken een slechter vermogen om irrelevante informatie te filteren, ze doen er langer over om tussen taken te schakelen en maken vaker fouten. Met andere woorden, als je probeert een zakelijke e-mail te schrijven terwijl je tegelijkertijd reageert op een collega in de chat, zal het resultaat vaak werk van mindere kwaliteit en een hoger stressniveau zijn.
Dit wordt ook bevestigd door onderzoek van de American Psychological Association, die ontdekte dat bij het schakelen tussen twee mentale taken iemand tot 40% van zijn productieve tijd kan verliezen. Dus in plaats van tijd te besparen, verliest men eigenlijk tijd, en stelt men zichzelf bovendien bloot aan een hoger risico op mentale vermoeidheid.
Voorbeelden uit het dagelijks leven
Laten we eens nadenken over een alledaagse situatie: je zit achter de computer, beantwoordt e-mails, kijkt elke paar minuten op je telefoon of iemand iets schrijft, en probeert ook nog een online vergadering bij te wonen. Het resultaat is dat je je niet veel herinnert van de vergadering, je vergeet een belangrijke bijlage bij de e-mail te voegen en in plaats van tijd te besparen, eindig je met een gevoel van uitputting.
En nu een ander scenario. Stel je voor dat een bestuurder tijdens het rijden telefoneert - zelfs met handsfree. Volgens een studie van de Britse Royal Society for the Prevention of Accidents vertraagt telefoneren tijdens het rijden je reactietijd meer dan rijden onder invloed van alcohol. Dit is een angstaanjagend, maar duidelijk voorbeeld dat het menselijke brein echt niet in staat is om de aandacht effectief te verdelen tussen twee veeleisende activiteiten.
Waarom denken we dan dat we multitasking aankunnen?
Een deel van het antwoord ligt in het feit dat we zelf denken dat we efficiënt zijn. Het menselijke brein is namelijk zo uitgerust dat het resultaten opmerkt, maar niet noodzakelijk de kwaliteit. We kunnen meerdere eenvoudige, mechanische taken verwerken (bijvoorbeeld muziek luisteren en de was opvouwen), maar zodra het gaat om activiteiten die diepere focus vereisen, vertraagt multitasking ons.
Een ander probleem is dat we multitasking vaak verwarren met snel schakelen van aandacht, wat het brein de illusie van productiviteit geeft. Zoals neuroloog Earl Miller van MIT zegt: "Het brein is niet gemaakt om te multitasken. Het schakelen tussen taken is veeleisend en we realiseren ons vaak niet hoezeer het ons uitput."
Multitasking in de werkomgeving
In de kantoorcultuur wordt multitasking vaak gezien als een essentiële vaardigheid. Mensen worden onder druk gezet om e-mails, vergaderingen, telefoongesprekken en berichten op Slack binnen een uur af te handelen. Het resultaat is stress, burn-out en een daling in de kwaliteit van het werk. Sommige bedrijven beginnen dit te beseffen en introduceren zogenaamde "deep work" blokken, waarin werknemers zich zonder onderbreking op één taak kunnen concentreren.
Een interessant voorbeeld is het Duitse softwarebedrijf SAP, dat "stille tijden" heeft ingevoerd waarin het niet is toegestaan om vergaderingen te plannen of e-mails te beantwoorden. Werknemers hebben zo de ruimte om zich echt te concentreren. Het resultaat is niet alleen een hogere werkproductiviteit, maar ook een betere mentale gezondheid.
Menselijke multitasking vs. technologie
Hoewel een computer een update kan uitvoeren, muziek kan afspelen en tegelijkertijd een document kan openen, werkt het menselijke brein anders. Het heeft een beperkte werkgeheugencapaciteit en reageert gevoelig op onderbrekingen. Elke verschuiving van aandacht vereist dat het brein de vorige informatie "wist" en vervangt door nieuwe - wat tijd en mentale kracht kost.
Het is geen toeval dat de afgelopen jaren de zogenaamde monotasking populair is geworden - het vermogen om zich op één enkele taak tegelijk te concentreren. Deze benadering wordt ook ondersteund door apps die storende invloeden blokkeren, zoals bijvoorbeeld Forest of Freedom. Gebruikers kunnen een tijdsblok instellen waarin ze geen toegang hebben tot sociale media of andere storende sites. Het resultaat is vaak een hogere mate van voltooide taken en een lager gevoel van overweldiging.
Hoe leer je werken zonder multitasking?
Een verandering in benadering van werk en alledaagse activiteiten kan uitdagend maar lonend zijn. Begin met het indelen van je dag in blokken en besteed je tijdens elk blok aan slechts één activiteit. Als je een bericht schrijft, lees dan niet tegelijkertijd e-mails. Als je telefoneert, vermijd dan het surfen op internet.
Een goede hulp kan de Pomodoro-techniek zijn - je werkt 25 minuten in maximale concentratie en neemt daarna 5 minuten pauze. Dit ritme helpt om een hoge concentratie te behouden zonder het gevoel van overbelasting.
En als je geneigd bent tot multitasking tijdens ontspanningsmomenten, probeer dan een eenvoudige regel: doe dingen volledig. Eet je? Verstuur dan niet tegelijkertijd sms'jes. Ga je wandelen? Beantwoord dan geen zakelijke e-mails.
Multitasking en een gezonde levensstijl
Het is interessant dat de relatie tussen multitasking en levensstijl ook wordt weerspiegeld in onze fysieke en mentale gezondheid. Voortdurend schakelen tussen taken verhoogt het niveau van cortisol - het stresshormoon. Dit kan leiden tot vermoeidheid, slaapstoornissen en een verhoogd risico op angststoornissen.
Een gezonde levensstijl gaat dus niet alleen over voeding en beweging, maar ook over hoe we met onze aandacht omgaan. Bewuste focus en het vermogen om "hier en nu" te zijn, blijken een van de pijlers van mentale welzijn te zijn. Vandaar de populariteit van mindfulness, meditatie of digitale detox.
Ervaring leert dat wanneer mensen de hoeveelheid afleiding verminderen en dingen met volledige aandacht beginnen te doen, niet alleen hun prestaties verbeteren, maar ook de kwaliteit van hun leven - op het werk, in relaties en in de relatie met zichzelf.
In een tijd waarin multitasking een noodzaak lijkt, kan het grootste voordeel - en tegelijkertijd de grootste uitdaging - de vaardigheid zijn om meldingen uit te schakelen, tien open tabbladen te sluiten en zich op één enkele taak te concentreren. En daarin kan de echte kunst van efficiëntie liggen.
