Hoe osteopenie te herkennen en wat het betekent voor onze gezondheid
Wat is osteopenie en waarom zouden we er aandacht aan moeten besteden
Osteopenie. Een woord dat we misschien niet zo goed kennen als osteoporose, maar dat ons toch zorgen zou moeten baren als het in een medisch rapport opduikt. Het duidt namelijk op een toestand van verminderde botdichtheid, wat een voorbode kan zijn van een ernstiger probleem - osteoporose. Hoewel osteopenie op zich nog geen ziekte is, is het een waarschuwingssignaal dat de botten hun sterkte beginnen te verliezen en dat het tijd is om iets te veranderen.
Voordat we in detail treden, is het goed om een fundamentele vraag te stellen: wat is osteopenie eigenlijk? Het is een toestand waarbij de botdichtheid lager is dan normaal, maar nog niet zo laag dat een arts osteoporose diagnosticeert. Botdichtheid wordt gemeten met een test genaamd densitometrie (DEXA), die de zogenaamde T-score bepaalt. Een waarde tussen -1,0 en -2,5 betekent osteopenie. Hoe lager het getal, hoe meer het bot zijn sterkte en flexibiliteit verliest.
Een stille waarschuwing zonder pijn
Het verraderlijke van osteopenie is dat het meestal geen pijn doet en geen duidelijke symptomen vertoont. Mensen hebben vaak geen idee dat er iets in hun lichaam verandert totdat er een ongeluk gebeurt - bijvoorbeeld bij een gewone val breken ze hun pols of dijbeen. In zo'n geval wordt vaak pas achteraf ontdekt dat de botdichtheid al een tijdje verminderd was.
Toch zijn er bepaalde signalen waar we aandacht aan moeten besteden. Mensen met osteopenie kunnen vaker rugpijn ervaren, vooral in het gebied van de lumbale wervelkolom, waar de wervels worden samengedrukt. Ook kan er sprake zijn van lengteverlies, veranderingen in de houding of verhoogde broosheid van de nagels. Deze symptomen worden echter vaak toegeschreven aan vermoeidheid, veroudering of een slechte houding, en blijven daarom lang onopgemerkt.
Osteopenie van de lumbale wervelkolom en heup - de meest bedreigde gebieden
Niet alle botten in het lichaam zijn even sterk. Sommige delen worden meer belast en worden ook vaker getroffen door botontkalking. Onder de meest kwetsbare gebieden vallen de lumbale wervelkolom en de nek van het dijbeen - oftewel de heup. Osteopenie van de heup is bijzonder gevaarlijk, omdat een breuk in dit gebied bij ouderen fatale gevolgen kan hebben.
Bijvoorbeeld mevrouw Jana, een actieve gepensioneerde uit Brno, gleed uit tijdens het gewoon traplopen thuis. Het gevolg was een val, pijn en het oordeel van de arts: een breuk van de nek van het dijbeen en tegelijkertijd een verrassende bevinding - osteopenie. Tot die tijd voelde Jana zich gezond, deed aan sport en had geen idee dat haar botten verzwakt waren. Dit geval is niet uitzonderlijk - vooral bij vrouwen na de menopauze is het risico op osteopenie en daaropvolgende osteoporose aanzienlijk hoger vanwege de daling van het oestrogeenniveau, dat cruciaal is voor het botmetabolisme.
Waarom worden botten brozer?
Bot is een levend weefsel dat voortdurend wordt vernieuwd. Oude cellen worden afgebroken en nieuwe worden gevormd. Dit proces is natuurlijk en in balans, totdat er factoren optreden die de balans verstoren. Met de leeftijd vertraagt de vorming van nieuwe botcellen, wat leidt tot verlies van dichtheid. Naast veroudering spelen ook andere invloeden een rol. Een tekort aan calcium en vitamine D, onvoldoende beweging, roken, overmatig alcoholgebruik of genetische aanleg. Langdurige behandeling met bepaalde medicijnen, zoals corticosteroïden, is ook risicovol.
Het is geen toeval dat osteopenie tegenwoordig steeds vaker wordt gediagnosticeerd bij vrouwen boven de 50, maar het komt ook voor bij jongere mensen, vooral zij die een zittende levensstijl hebben, lijden aan eetstoornissen of hormonale therapie ondergaan.
Wat kunnen we doen om osteopenie te voorkomen?
Preventie is cruciaal. Hoewel de botdichtheid met de leeftijd natuurlijk afneemt, kan er veel worden beïnvloed door de levensstijl. Een gezond dieet rijk aan calcium en vitamine D is de basis. Zuivelproducten, groene bladgroenten, vis zoals zalm of sardines - dit zijn voedingsmiddelen die regelmatig op het menu zouden moeten staan. Vitamine D kunnen we niet alleen uit voeding halen, maar ook uit zonlicht, hoewel het in onze geografische breedtegraden in de wintermaanden schaars is.
Even belangrijk is regelmatige lichaamsbeweging. Krachttraining, wandelen, hardlopen of yoga helpen de botten en spieren sterk te houden. Deskundigen raden minstens 30 minuten beweging per dag aan - of het nu gaat om een stevige wandeling of lichaamsgewichtoefeningen.
Niet minder belangrijk is het vermijden van overmatige hoeveelheden cafeïne en alcohol, stoppen met roken en het volgen van hormoonniveaus - vooral bij vrouwen na de overgang kan hormoonsubstitutietherapie helpen het verlies van botmassa te vertragen.
Wanneer moet je een onderzoek laten doen?
Als er in de familie sprake is van osteoporose, als je een vrouw boven de 50 bent of als er vaak rugpijn optreedt, is het goed om de arts te vragen om een botdichtheidsonderzoek. Densitometrie is een snelle, niet-invasieve en pijnloze test die zelfs de beginfase van botontkalking kan onthullen. Dankzij tijdige detectie kunnen er aanpassingen in de levensstijl worden doorgevoerd en kunnen indien nodig voedingssupplementen of medicatie worden voorgeschreven die het verlies van botmassa vertragen.
Wat te doen als we al osteopenie hebben?
De diagnose osteopenie is geen reden tot paniek, maar zeker een aansporing tot verandering. Allereerst is het noodzakelijk om te focussen op het voorkomen van vallen, die tot breuken kunnen leiden. Dit omvat het aanpassen van de woonomgeving (het verwijderen van losliggende tapijten, het beveiligen van trappen, voldoende verlichting), maar ook het versterken van balans en coördinatie door middel van oefeningen.
Daarnaast is het raadzaam om met de arts te overleggen over de geschiktheid van voedingssupplementen - calcium, vitamine D, eventueel magnesium of vitamine K2 kunnen helpen om de botten in betere conditie te houden. Soms kan de arts ook medicamenteuze behandeling aanbevelen, vooral als het risico op overgang naar osteoporose hoog is.
Probeer onze natuurlijke producten
En zoals de bekende osteoloog prof. MUDr. Eva Záloudková zegt: "Het beste medicijn tegen osteoporose is preventie van osteopenie." Vroegtijdige zorg voor de botten is een investering die decennia later kan lonen.
De natuurlijke weg naar gezonde botten
Voor degenen die op zoek zijn naar meer natuurlijke manieren om de gezondheid te ondersteunen, zijn er tal van natuurlijke supplementen en voedingsmiddelen die de botten kunnen ten goede komen. Gefermenteerde producten zoals kefir of kimchi, zaden (vooral sesam en chia), noten, peulvruchten en zeewier - ze bevatten allemaal voedingsstoffen die belangrijk zijn voor het botmetabolisme. Veel mensen voegen ook met succes plantaardige supplementen met extracten van heermoes, brandnetel of duindoorn toe aan hun dieet, die de opname van mineralen bevorderen.
Tegenwoordig zijn er ook ecologische huishoudelijke producten op de markt die geen schadelijke chemicaliën bevatten - juist deze kunnen namelijk indirect de hormonale balans beïnvloeden en daarmee de gezondheid van de botten. Kortom, gezonde botten zijn niet alleen een kwestie van calcium, maar van de algehele levensstijl.
Uiteindelijk is het belangrijk om te beseffen dat osteopenie niet het einde is, maar het begin van een reis. Een reis waarop we de kans hebben om de richting te kiezen - of we nu kiezen voor gezondheid of de subtiele signalen van het lichaam negeren. De keuze ligt bij ieder van ons.
