Psychogene duizeligheid en hun invloed op het dagelijks leven
Psychogene duizeligheid en wanneer je hoofd draait, maar je lichaam gezond is
Duizeligheid behoort tot de onaangename lichamelijke symptomen die de kwaliteit van leven aanzienlijk kunnen verstoren. Veel mensen associëren deze term met aandoeningen van het binnenoor of neurologische problemen, maar soms ligt de oorzaak niet in het lichaam zelf. Psychogene duizeligheid, ook bekend als functionele of psychische duizeligheid, is een bijzondere categorie die lichaam en geest verbindt. Hoe is het mogelijk dat iemand duizelig is, terwijl alle medische resultaten in orde zijn?
Volgens deskundigen van de Mayo Clinic kan psychogene duizeligheid ontstaan door stress, angst of depressie. Het gaat daarbij niet om "doen alsof" – patiënten ervaren hun klachten daadwerkelijk, maar de oorsprong is niet fysiek, maar psychisch. Dit fenomeen wijst op de fascinerende verbinding tussen wat we voelen en hoe ons lichaam reageert.
Hoe ziet psychogene duizeligheid eruit?
Psychogene duizeligheid verschilt in enkele belangrijke kenmerken van organische duizeligheid. Mensen klagen meestal over een gevoel van "onzekerheid in de ruimte", "het gevoel van een drijvende vloer" of "schommelen". Ook kenmerkend is de variabiliteit – op het ene moment voelt iemand zich relatief goed, en op het andere moet hij zich aan de muur vasthouden. Verrassend genoeg verergert deze duizeligheid vaak in rustige situaties, zoals bij het in de rij staan of lopen op een open ruimte, en vermindert bij afleiding.
Een van de belangrijkste kenmerken is dat psychogene duizeligheid meestal niet gepaard gaat met andere neurologische symptomen, zoals afname van de kracht in de ledematen of spraakstoornissen. Medische onderzoeken – zoals evenwichtstesten, gehooronderzoek of hersenbeeldvorming – tonen meestal geen afwijkingen.
Stel je een voorbeeld voor: een jonge vrouw begint duizeligheid te ervaren tijdens een drukke werkperiode. Hoewel ze meerdere specialisten bezoekt en verschillende onderzoeken ondergaat, wordt er geen fysieke oorzaak gevonden. Pas een consult bij een psycholoog onthult dat stress en langdurige spanning bij haar somatiseren in de vorm van duizeligheid.
Wat veroorzaakt psychogene duizeligheid?
Psychologische factoren gerelateerd aan het ontstaan van psychogene duizeligheid zijn divers. De meest voorkomende zijn:
- Angststoornissen: Gegeneraliseerde angst, paniekaanvallen of fobische stoornissen kunnen leiden tot gevoelens van duizeligheid.
- Depressie: Verminderde energie en algehele somatisatie van emoties kunnen het gevoel van onzekerheid in de ruimte veroorzaken.
- Stress en uitputting: Langdurige spanning zonder mogelijkheid tot herstel kan de waarneming van evenwicht beïnvloeden.
- Posttraumatische stressstoornis (PTSS): Mensen na een traumatische ervaring kunnen duizeligheid ervaren als onderdeel van hun lichamelijke symptomen.
- Somatoforme stoornissen: Een toestand waarbij psychische problemen leiden tot de ontwikkeling van lichamelijke symptomen zonder organische oorzaak.
Soms ligt er ook angst voor duizeligheid zelf aan de basis van psychogene duizeligheid. Deze vicieuze cirkel begint wanneer iemand een onaangename ervaring van duizeligheid heeft, bang wordt voor de terugkeer ervan, en deze daardoor zelf oproept. Dit mechanisme staat bekend als "fobische posturale instabiliteit".
Diagnose van psychogene duizeligheid
Het diagnosticeren van psychogene duizeligheid is niet eenvoudig. Artsen moeten eerst alle potentiële organische oorzaken uitsluiten, zoals ziekten van het binnenoor (zoals de ziekte van Ménière), neurologische aandoeningen (zoals multiple sclerose) of cardiovasculaire problemen. Pas als alle resultaten negatief zijn, wordt gedacht aan een psychogene oorsprong van de klachten.
Sommige gespecialiseerde tests, zoals de zogenaamde posturografie, kunnen specifieke tekenen van instabiliteit laten zien die kenmerkend zijn voor psychogene evenwichtsstoornissen. Daarnaast is een zorgvuldige anamnese – een gesprek met de patiënt gericht op niet alleen de fysieke symptomen, maar ook op de psychische toestand, de huidige levenssituatie en eerdere psychische problemen – van cruciaal belang.
Professor neurologie Wolfgang H. Jost merkte eens treffend op: "In de diagnose van psychogene duizeligheid is luisteren het beste instrument." Deze benadering is steeds waardevoller in een tijd waarin de geneeskunde vaak meer vertrouwt op apparaten dan op menselijke empathie.
Hoe wordt psychogene duizeligheid behandeld?
Het goede nieuws is dat psychogene duizeligheid behandelbaar is. Zoals de praktijk echter laat zien, vereist de behandeling een uitgebreide aanpak. Alleen de patiënt verzekeren dat "alles in orde is" is meestal niet voldoende. Het is cruciaal om te werken aan het elimineren van de psychologische oorzaken en te leren omgaan met stress en angst.
Probeer onze natuurlijke producten
Tot de meest voorkomende therapeutische benaderingen behoort cognitieve gedragstherapie (CGT), die de persoon helpt om negatieve denkpatronen in verband met duizeligheid te elimineren. Daarnaast helpen vaak ontspanning en ademhalingsoefeningen die spanning verlichten en de innerlijke perceptie kalmeren. Een goede steun is ook fysiotherapie gericht op evenwicht — hierdoor krijgt de persoon weer meer vertrouwen in beweging en minder angst. En als het nodig is, komt soms farmacotherapie in beeld, bijvoorbeeld in de vorm van antidepressiva of angstremmers, maar altijd onder toezicht van een psychiater.
Juist de combinatie van psychologische ondersteuning en fysieke revalidatie is vaak het meest effectief. Het verhaal van een dertigjarige man die na een drukke werkperiode duizeligheid begon te ervaren, laat zien dat geduld en consequent werken aan jezelf kunnen leiden tot een terugkeer naar een kwalitatief leven. Na enkele maanden therapie en regelmatig oefenen namen zijn klachten aanzienlijk af.
Hoe kun je jezelf thuis helpen?
Psychogene duizeligheid kan het leven behoorlijk onaangenaam maken, en daarom is het belangrijk om niet alleen de hulp van een professional in te roepen, maar ook iets te veranderen in het dagelijkse regime. Een van de sleutelzaken is een regelmatig dagritme aanhouden – lichaam en geest houden namelijk van zekerheid en ritme, anders raken ze gemakkelijk in chaos. Het is ook belangrijk om kwalitatieve slaap niet te onderschatten; als we onszelf niet genoeg rust gunnen, kan de toestand nog verder verslechteren.
Regelmatige beweging helpt echt, maar zonder te overdrijven – zachte activiteiten zoals yoga, pilates of een rustige wandeling in de natuur zijn ideaal. Een andere belangrijke zaak is stressbeheersing; technieken zoals meditatie, mindfulness of autogene training werken als een effectief hulpmiddel om emoties onder controle te krijgen. En hoewel het soms verleidelijk kan zijn, is het essentieel om niet in jezelf te keren – je niet isoleren is absoluut essentieel, omdat het delen van zorgen met dierbaren de psychische belasting aanzienlijk helpt verminderen en het gevoel dat je er alleen voor staat vermindert.
Het is echter belangrijk om te beseffen dat zelfbehandeling geen vervanging is voor professionele zorg. Als de duizeligheid aanhoudt, is het altijd raadzaam om een arts te raadplegen.
Psychogene duizeligheid herinnert ons eraan dat lichaam en geest geen gescheiden werelden zijn. Onze emoties, stress en innerlijke conflicten kunnen zich op manieren in onze fysieke gezondheid manifesteren die we misschien niet eens kunnen voorstellen. In de huidige jachtige tijd, waarin de druk om te presteren en perfectie recordhoogten bereikt, is het geen wonder dat het lichaam soms waarschuwingssignalen afgeeft. En misschien is het juist op deze momenten tijd om een pauze in te lassen, te vertragen en te luisteren naar wat ons lichaam ons stilletjes probeert te vertellen.
